Mùa đông năm 1970, xưởng thuốc lá Thanh Thành.
Sau khi Tết Âm lịch bị cách mạng hóa, kỳ nghỉ lễ Tết truyền thống cũng bị bãi bỏ. Để hoàn thành chỉ tiêu sản xuất, công nhân coi nhà máy như nhà. Đêm Giao Thừa cũng không ngừng máy.
Dù vậy, vì vẫn là Tết, trong không khí náo nức của ngày đầu năm, các công nhân cũng lén thả lỏng đôi chút.
Tổ đóng gói thuốc lá trong kho vận chuyển là một trong những phân xưởng bận rộn nhất. Ngày thường, nơi đây chỉ toàn tiếng máy móc ầm ĩ, công nhân bận đến mức chẳng có thời gian để tán gẫu. Nhưng vào dịp Tết, ai cũng tranh thủ vừa làm vừa nói chuyện.
“Nghe tin chưa? Con gái lớn của nhà ông Tôn, trước đây bị đưa xuống nông thôn ấy, cô ấy vừa mới trở về.”
“Nhìn gầy trơ cả xương, ông Tôn còn suýt nữa không nhận ra con mình!”
“Đúng rồi đấy, trước kia là một cô gái xinh đẹp có tiếng, ba năm dưới quê mà giờ tiều tụy đến mức không nhận ra nổi. Nhà họ Tôn đúng là tàn nhẫn.”
“Chẳng phải sao! Trọng nam khinh nữ đến mức ấy, con bé có làm gì nên tội đâu mà bị đối xử như thế? Tàn nhẫn như vậy, có ngày gặp báo ứng thôi!”
Người đang cau có, tức giận nói ra những lời ấy là chị Trần – mẹ của cậu thanh niên từng có tình cảm sâu đậm với con gái nhà họ Tôn.
Trước đây, Tôn Bình và con trai chị là thanh mai trúc mã, tình cảm gắn bó, chỉ còn thiếu mỗi giấy đăng ký kết hôn. Chị Trần còn chuẩn bị xong xuôi cả sính lễ, chỉ chờ ngày lành tháng tốt để tổ chức cưới hỏi. Ai ngờ nhà họ Tôn lại nhất quyết không chịu gả con gái đi.
Lần này Tôn Bình trở về là vì bệnh. Năm ngoái, trong lúc làm việc cô bị ngã xuống một cái hố băng. Dân làng sợ cô chết ở đó thì xui xẻo nên mới vội vã gửi cô trở lại quê gốc. Nhưng nhà họ Tôn lo rằng nếu để cô về, mấy thanh niên khác trong nhà lại bị gọi đi lao động ở nông thôn, nên dứt khoát không cho cô quay về nhà.
Họ còn nói thẳng thừng:
“Nếu còn nhận cha mẹ, thì hãy tiếp tục làm thanh niên trí thức dưới đó, đừng quay về!”
Chị Trần sống đối diện nhà họ Tôn. Nhìn Tôn Bình nằm lả đi ngoài đường không ai đoái hoài, lại thấy ánh mắt cầu xin của con trai, chị không đành lòng, liền đưa cô về nhà chăm sóc.
Một ngày trôi qua, Tôn Bình vẫn chưa tỉnh lại, hơi thở yếu ớt. Chị Trần vừa lo cô xảy ra chuyện, vừa sợ nếu tỉnh lại, cô sẽ đổ hết mọi trách nhiệm lên đầu con trai mình. Lại càng không muốn dính líu gì đến nhà họ Tôn, chị tức giận đến mức phải đích thân chạy sang chửi thẳng mặt ông Tôn vào đúng mùng Ba Tết.
Mọi người xung quanh đều biết rõ gốc gác sự việc nên hoàn toàn thông cảm. Nếu không vì kiêng kỵ chuyện gây gổ ngày đầu năm, có lẽ ai cũng đã muốn chạy sang mắng cho một trận rồi!
Lúc ấy, Điền Mật bước vào phân xưởng, đúng lúc mọi người đang vây quanh an ủi chị Trần.